Ngành sản xuất xi măng đóng vai trò thiết yếu trong phát triển cơ sở hạ tầng và đô thị hóa. Tuy nhiên, đi kèm với sự phát triển mạnh mẽ là những hệ lụy về môi trường, đặc biệt là tác động từ khí thải ngành xi măng. Đây là một trong những nguồn phát thải khí nhà kính lớn nhất toàn cầu, chỉ đứng sau ngành năng lượng và giao thông.
Quá trình sản xuất xi măng, đặc biệt là giai đoạn nung clinker, thải ra một lượng lớn khí CO₂, NOx, SO₂ và bụi mịn. Theo ước tính, để sản xuất 1 tấn xi măng Portland có thể thải ra tới 0.9 tấn CO₂. Nguyên nhân chính đến từ việc nung đá vôi (CaCO₃) ở nhiệt độ cao, dẫn đến phản ứng phân hủy sinh ra khí CO₂ – yếu tố chính gây hiệu ứng nhà kính.
Ngoài ra, khí NOx và SO₂ từ nhiên liệu hóa thạch được sử dụng trong quá trình nung cũng góp phần gây ra hiện tượng mưa axit và ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại khu vực xung quanh nhà máy.
Khí thải ngành xi măng không chỉ ảnh hưởng tới chất lượng không khí mà còn gây suy thoái hệ sinh thái. Bụi mịn và hợp chất kim loại nặng có thể lắng đọng xuống đất và nước, làm thay đổi đặc tính hóa học của môi trường, ảnh hưởng đến sự phát triển của thực vật và sinh vật thủy sinh.
Đối với con người, tiếp xúc lâu dài với khí thải từ ngành xi măng, đặc biệt là bụi mịn PM2.5, có thể gây ra các bệnh về đường hô hấp, tim mạch và ung thư. Các khu vực dân cư sống gần nhà máy xi măng thường có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn do ô nhiễm không khí kéo dài.
Trước thực trạng ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng, các nhà máy xi măng cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ sạch và chuyển đổi năng lượng. Một số giải pháp có thể kể đến như:
Sử dụng nhiên liệu thay thế như rác thải công nghiệp, sinh khối nhằm giảm thiểu phát thải từ nhiên liệu hóa thạch.
Tái chế khí thải CO₂ phục vụ cho các ngành công nghiệp khác hoặc lưu trữ lâu dài (CCS).
Cải tiến quy trình sản xuất clinker, sử dụng công nghệ lò quay hiện đại giúp giảm nhiệt độ nung và tiết kiệm năng lượng.
Ngoài ra, việc kiểm soát chặt chẽ các tiêu chuẩn phát thải và tăng cường giám sát môi trường tại các nhà máy là điều kiện bắt buộc để hướng đến phát triển bền vững.
Khí thải ngành xi măng đang là thách thức lớn đối với môi trường sống hiện nay. Để hạn chế tác động tiêu cực, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp, cơ quan quản lý và cộng đồng. Chuyển đổi sang sản xuất xanh, giảm thiểu khí thải không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là trách nhiệm chung vì một tương lai bền vững.